Commandeur van de Kaap vertelt het verhaal van Simon van der Stel, commandeur en later gouverneur van het zeventiende-eeuwse Kaap de Goede Hoop. Het idyllische, door wijngaarden omgeven Stellenbosch is naar hem vernoemd. Hij was de oprichter van het wereldberoemde wijnlandgoed Constantia. Als de kleinzoon van een slavin zou hij later zelf meer dan honderdvijftig slaven bezitten. Maar vooral was hij een man met visie en lef, die vruchtbare grond zocht voorbij de Tafelberg en die door zijn ondernemingslust van Jan van Riebeecks armetierige verversingspost een heuse kolonie maakte, ondanks de vele conflicten die hij had met de VOC.

Commandeur van de Kaap is een boeiend portret van Van der Stel, gezien door de ogen van vijf vrouwen in zijn leven: zijn halfbloedmoeder Maria Lievens, zijn stiefmoeder Elisabeth Calandrini, zijn echtgenote Johanna Six, zijn schoonzuster Cornelia Six, die met hem en zijn zes kinderen meeging naar de Kaap, en zijn huisslavin Susanna van Ceylon, die van jongs af aan in zijn huis opgroeide. Reis mee door de tijd naar de verschillende contreien waar Van der Stel zijn zwervende jeugd doorbracht: Mauritius, Ceylon en Batavia, naar de Republiek der Verenigde Nederlanden en uiteindelijk naar Kaap de Goede Hoop, waar hij verbleef tot aan zijn dood.

ISBN: 9789460229985 – LM Publishers – Aantal pagina’s: 336 – Historische roman

3 van de 5 sterren – Frederique

Recensie in één zin

‘Joyce Bergvelt schetst in Commandeur van de Kaap een interessant en divers beeld van Simon van der Stel door de ogen van de verschillende vrouwen in zijn leven.’

Hoofdpersonages

In Commandeur van de Kaap zien we Simon van der Stel door de ogen van vijf vrouwen die ieder op hun eigen manier een prominente plek innemen in zijn leven. Ieder kijken ze anders naar Simon en de wereld waarin zij leefden. De vijf vrouwen laten door hun standpunten zien hoe Simon van der Stel van jonge wees op weet te klimmen tot Commandeur van de Kaap.
Maria Lievens is zijn moeder en geeft ons een blik op de eerste levensjaren van Simon. Zij is de dochter van een slavin en de manier waarop de mensen om haar heen haar behandelen toont aan Simon dat hij niet alleen veel harder zijn best zal moeten doen dan alle anderen, maar ook om dat deel van zijn familiegeschiedenis te verzwijgen wanneer hij opgroeit.
Wanneer zijn beide ouders kort na elkaar sterven worden Simon en zijn zussen opgevoed door hun stiefvader en hun stiefmoeder Elisabeth Calandrini. Ze ziet echter niet alleen zijn slechte gewoontes en interne conflict, maar juist vooral ook zijn goede kanten. Elisabeth zet zichzelf en haar vele connecties in voor een goede opleiding van Simon om hem zo intellectueel uit te dagen zich te ontwikkelen.
Johanna Six, de vrouw van Simon, geeft een heel ander beeld. Hun huwelijk, hoewel er veel kinderen geboren worden, is allesbehalve gelukkig. Na vele ruzies en schandalen besluiten ze er een gescheiden bestaan op na te houden. Wanneer Simon een positie op de Kaap aangeboden krijgt en vertrekt, neemt hij niet Johanna, maar haar zus Cornelia mee.
Cornelia Six, die al jaren voor de kinderen van haar zus Johanna zorgt, laat de ontberingen zien waaraan de nieuwe bewoners op de Kaap blootgesteld werden. Ze toont Simons vindingrijkheid en enthousiasme waarmee hij het land verkent en uitvindt welke gewassen het goed zullen doen op de Kaap.
Als laatste komt Susanna van Ceylon, slavin van Simon, aan het woord. Zij laat ons niet alleen zien hoe Simon als Commandeur van de Kaap omgaat met zijn slaven, maar legt vooral juist de nadruk op de grote ongelijkheid tussen slaven en machthebbers.
— Frederique

Sfeer

De sfeer van Commandeur van de Kaap is gemoedelijk en rustig. Het boek doorloopt het leven van Simon van der Stel op chronologische volgorde en leest soms een beetje te geschiedkundig. Hierdoor was er niet echt sprake van veel spanning, maar door de interessante benadering van het verhaal en de vragen die dat oproept blijf je toch doorlezen.
— Frederique

Schrijfstijl

Joyce Bergvelt schrijft op zo’n manier dat het boek constant iets mystieks heeft. De vijf vrouwen die dichtbij Simon van der Stel staan geven ons verschillende blikken op zijn leven, maar kunnen nooit helemaal de afstand tussen hen en Simon overbruggen. We komen als lezer nooit te weten wat Simons interne drijfveren zijn en mede hierdoor weet Commandeur van de Kaap de aandacht vast te houden.
— Frederique

Passage uit het boek

‘Johanna bevalt nog geen jaar na Willems geboorte van Adrianus, en het doopfeest in de Groote Kerk volgt een maand later. Haar moeder grijpt de geboorte van haar tweede kleinzoon aan als gelegenheid om haar opnieuw dagelijks te bezoeken. Johanna kan haar moeder niet weerhouden zo vaak te komen, dus de irritaties stapelen zich op en Simon vlucht het huis uit om de confrontaties met haar en haar moeder te vermijden. Ook ’s avonds is hij veel afwezig en geeft als reden dat hij zijn groeiende Amsterdamse klanten-  en vriendenkring moet onderhouden. Geregeld blijft hij voor zijn werkzaamheden in het buitenhuis op het familielandgoed van de Sixen nabij Lisse. Wanneer hij thuis is brengt hij zoveel mogelijk tijd door met zijn twee zoontjes, waar hij dol op is. Het doet Johanna deugd wanneer hij de kinderen op schoot neemt, hun eenvoudige rijmpjes leert, en ze op het zadel van het hobbelpaard zet. Tijdens wandelingen door de stad zet hij ze op zijn schouders, zichtbaar trots op zijn nageslacht. Ze geniet van de momenten waarin hij zijn kant laat zien als vader, tegelijkertijd is ze lichtelijk jaloers. De genegenheid en de manier waarop hij zijn volledige aandacht aan zijn kinderen schenkt, ervaart zij zelden.’

Leesvoorschrift

Voor vrouwen of mannen?

Hoe dik is de pil?

Bekijk deze visuele boekrecensies ook eens

Recensie: Ellie Dean – Altijd in mijn hart

Recensie: Jens Andersen – Lego: Het verhaal van het…