Guatemala, 1954. Een militaire coup onder leiding van Carlos Castillo Armas, gesteund door de Amerikaanse overheid en de CIA, werpt de regering van Jacobo Árbenz omver. De aanleiding voor deze gewelddadige actie is een leugen die voor waar wordt aangenomen: Eisenhowers regering beschuldigt Árbenz van het promoten van sovjetcommunisme in Zuid-Amerika. De gevolgen hiervan zullen het lot van het hele continent radicaal veranderen.

ISBN: 9789029094078 – Uitgeverij Meulenhoff – Aantal pagina’s: 352 – Roman

4 van de 5 sterren – Antoine

Recensie in één zin

‘Een inzichtgevende en confronterende roman over de Amerikaanse invloed op de politieke situatie in Midden-Amerika.’

Hoofdpersonages

Het boek Bittere tijden staat in het teken van het op gang brengen van een anticommunistische beweging in Guatemala in jaren ’50. Na een jarenlange periode van dictatuur werd president Árbenz gekozen, die streefde naar een meer democratisch staatsbestel. De Amerikaanse overheid vreesde echter, we spreken hier over de periode rondom de Koude Oorlog, dat ook in Guatemala het communistisch regime ging gelden en het land in feite een sovjetsatelliet zou worden. Aangejaagd door deze Amerikaanse overheid, en wel feitelijk door een voor deze gelegenheid ‘ingevlogen’ Amerikaanse ambassadeur, en de United Fruit Company, die voor het aantreden van Árbenz de Guatemalteekse economie domineerde, lukte het Carlos Castillo Armas om een anticommunistisch regime te voeren. Ook de toenmalige dictator van de Dominicaanse Republiek en de (meeste) staatshoofden van de omliggende landen speelden daarbij een faciliterende rol.

Castillo Armas bleek echter extremistisch en voerde na zijn aantreden een schrikbewind in Guatemala, waarbij de door Árbenz gestarte landbouwhervormingen werden teruggedraaid, honderden arrestaties en martelingen plaatsvonden en de bananenplantages weer werden ‘teruggegeven’ aan de United Fruit Company. Aan dat schrikbewind van Castillo Armas kwam een einde doordat een aanslag op zijn leven wordt gepleegd. Op dat moment was zijn minnares Marta Borrero Parra, hoewel Castillo Armas getrouwd was met Odilia Palomo Paíz, al in veiligheid gebracht in de Dominicaanse Republiek. Borrero Parra, met de bijnaam ‘Miss Guatemala’, wordt in het laatste hoofdstuk als ware een ooggetuige bevraagd door Vargas Llosa, waarbij het vermoeden rijst dat zij een grotere invloed op Castillo Armas heeft gehad dan altijd werd gedacht…
— Antoine

Sfeer

Bittere tijden laat zich het beste omschrijven als een spannende reconstructie van een historische gebeurtenis in Midden-Amerika, waarbij waargebeurde feiten worden gecombineerd met fictie. De spanning in het boek is voornamelijk te bemerken in de hoofdstukken waar het gaat om het beramen van de aanslag op Castillo Armas. Deze voorbereiding wordt minutieus voorbereid en is sterk uitvergroot weergegeven in meerdere kleine hoofdstukken in het boek. De wijze waarop de macht werd gegrepen door Castillo Armas is niet zozeer spannend, maar eerder inzichtgevend te noemen.
— Antoine

Schrijfstijl

Mario Vargas Llosa hanteert een verhalende schrijfstijl met lange zinnen met zeer fraaie woorden. De ogenschijnlijk objectieve en analytische weergave van de gebeurtenissen, zonder dat daarbij overdreven dramatiek is gehanteerd, zijn tevens op verfijnde manier verweven met talrijke retorische vragen, kritiek en zeer lichte ironie van de zijde van Vargas Llosa. De lezer wordt daardoor uitgenodigd om zich te verwonderen over de gebeurtenissen en zich verder te verdiepen in de politieke situatie in Midden-Amerika.

Aantrekkelijk is dat Vargas Llosa in de roman met tijd speelt, want bepaalde gebeurtenissen worden sterk uitvergroot, bepaalde feiten worden slechts terloops medegedeeld en illustreren slechts het hoofdthema, en hier en daar kan een flashback worden ontdekt. Het tempo in het boek varieert van razendsnel tot stroperig traag. Nadeel is wel dat er een grote brij aan feiten en gebeurtenissen ontstaat, zodat de rode draad in het verhaal goed vastgehouden moet worden.

Terzijde, hier en daar valt een tikkeltje perversiteit in de roman te ontdekken, iets wat ik herkende in de roman Het ongrijpbare meisje van dezelfde auteur. Het lukt Vargas Llosa keer op keer om deze perversiteit op een expliciete, maar toch vrij elegante manier te brengen, hoe vreemd dat ook klinkt.
— Antoine

Passage uit het boek

‘Onfrisse zaakjes met casino’s? Partner en trawant van Trinidad Oliva, het hoofd van Carlos’ veiligheidsdienst? Wat kon dat alles te betekenen hebben? Abbes García was een raadselachtige figuur, hij voerde iets in zijn schild, zijn stappen, initiatieven, zijn hele doen en laten werd gedreven door iets bedenkelijks: daar was Martita in elk geval zeker van. Maar, wat wilde hij precies? Wat zat er achter zijn duistere bedoelingen? Waren ze politiek van aard of economisch? Zou hij ook van de CIA zijn, net als Mike? Had hij alleen maar toenadering tot haar gezocht en was hij bevriend met haar geraakt in de hoop dat zij voor hem bij de president die afspraak zou regelen die hij die ochtend met hem had? Nee, het kon niet alleen daarom zijn.’

Leesvoorschrift

Voor vrouwen of mannen?

Hoe dik is de pil?

Bekijk deze visuele boekrecensies ook eens

Recensie: Teri Terry – Slated Prequel - Exit

Recensie: Nguyen Phan Que Mai – De geheimen van de bodhiboom